راديو گرافی (Radiographic Inspection)

پرتونگاری يکی از روش های آزمايش غير مخرب می باشد که نوع و محل عيوب داخلی و بسيار ريز جوش را نشان می دهد . در اين روش از دو نوع پرتو X و گاما را مورد استفاده قرار دهند . اشعه گاما به خاطر طول موج کوتاه خود می تواند در ضخامت های نسبتاً زيادی از مواد نفوذ کند ، در ضمن تابش اشعه به قطعه مورد پرتونگاری در مورد اشعه گاما نسبت به اشعه X بسيار طولانی تر می باشد . در آزمايش پرتونگاری يک عکس از وضعيت داخلی فلز جوش گرفته می شود . در حين عکس برداری ، فيلم در يک طرف و منبع پرتوزا (X يا گاما) در سمت ديگر قطعه قرار می گيرد . پرتو راديويی در ضخامت فلز نفوذ کرده و پس از عبور از اين ضخامت لکه ای بر روی صفحه فيلم ايجاد می کند . ميزان جذب پرتوهای راديويی توسط مواد مختلف متفاوت است . نفوذ گل ، حفره گازی ، ترک ها، بريدگی های کنار جوش و قسمت های نفوذ ناقص جوش ، تراکم کمتری نسبت به فولاد سالم دارند . بنابراين در حوالی اين قسمت ها پرتو بيشتری به سطح فيلم می رسد و عيوب فلز جوش ، به صورت لکه های تاريکی بر روی فيلم ثبت می شوند . اين شيوه پرتونگاری حضور معايب مختلف در فلز جوش و فلز پايه را مسجل کرده و اندازه ، شکل و محل آنها را ثبت می کند .

مزايای راديوگرافی :

1. برای بررسی عيوب عمقی موثر و مفيد است .
2. مواد فلزی آهنی و غير فلزی را می توان راديوگرافی کرد .
3. محل عيوب و شکل ظاهری عيب را می توان در فيلم راديوگرافی ملاحظه نمود .
4. مستند سازی به صورت فيلم راديوگراف

معايب راديو گرافی :

1. گران بودن ابزار و وسايل کار
2. نياز به اتاق تاريک برای ظهور و ثبوت فيلم
3. تنظيم دستگاه و تجهيزات زمان بر است
4. حداکثر 75 ميليمتر از عمق فولاد را می توان به طور موثر راديوگرافی کرد .
5. خطرات اشعه راديو اکتيو است .
6. عيوبی که عمود بر جهت انتشار امواج هستند با اين روش به خوبی آشکار نمی شوند .

عيوبی که می توان با بازرسی راديوگرافی تشخيص داد عبارتند از :

1. خلل و فرج
2. ترک
3. سرباره محبوس شده
4. نفوذ ناقص و ذوب ناقص
5. خوردگی کنار جوش
6. ضخامت جوش يا قطعه کار

معيارهای پذيرش عيوب مطابق استاندارد AWS D1.1 عبارتند از :

کيفيت جوش تحت بار استاتيکی :

1. جوش ترک نداشته باشد .
2. ذوب کامل بين فلز جوش و فلز پايه و بين پاسها حاصل شده باشد .
3. چاله جوش ها پر شده باشد .
4. بريدگی کنار جوش طبق اين شرايط قابل قبول است .

• ضخامت ورق کمتر از 25.4mm بريدگی نبايد بيشتر از 1mm باشد . در 50mm از 305mm طول جوش حداکثر مقدار بريدگی لبه جوش می تواند 1.6mm باشد .
• در ضخامتهای ورق های بيشتر از 25.4mm عمق گودی نبايد از 1.6mm برای هر طول جوش افزايش می يابد .

1. مجموع قطر حفره های قابل رويت (1mm) يا بزرگتر بر روی سطح جوش در 25.4mm طول جوش نبايد از 10mm تجاوز کند ، مجموع قطرها نبايد در هر 305mm طول جوش از 19mm بيشتر باشد .
2. اندازه جوش گلويی چنانچه در مجموع طول يک جوش از ده درصد آن تجاوز نکند ، می تواند به ميزان 1.6mm از اندازه واقعی آن کمتر باشد در جوش های جان و بال تيرها در دو طرف تير طول معادل ، نبايد کمتر از دو برابر پهنای آن باشد .
3. در جوش های شياری با نفوذ کامل اتصالات لب به لب عمود بر جهت تنش های حساب نشده ، نبايد حفره های استوانه ای وجود داشته باشد . برای جوش های شياری ديگر نيز حجم محدود حفره های 1mm نبايد از 10mm در هر مورد جوش تجاوز کند و همينطور در 305mm از 19mm بيشتر باشد .
4. بازرسی چشمی بايد بلافاصله پس از سرد شدن تمام جوش در درجه حرارت محيط انجام پذيرد . معيار پذيرش برای ASTM در فولادهای A514 و A517 بازرسی چشمی پس از حداقل 48 ساعت از اتمام جوشکاری انجام می گيرد .

کيفيت جوش تحت بار ديناميکی :

1. جوش ترک نداشته باشد .
2. ذوب کامل بين فلز جوش و فلز پايه و بين پاسها حاصل شده باشد .
3. کليه فرورفتگی های سطح مقطع جوش بايد به طور کامل پر شوند ، مگر برای انتهای جوش های گوشه منقطع که بيشتر از طول موثر جوشکاری شده اند .
4. عمق فرورفتيگی جوش در اعضاء ابتدايی که جوش عمود بر تنش برش و زير هر بار طراحی قرار می گيرند، نبايد از 0.25mm تجاوز کند . برای حالات ديگر سقف مجاز 1mm است .
5. در هر 100mm از طول جوش گوشه نبايد بيش از يک مجموع تخلخل وجود داشته باشد و ماکزيمم قطر آن نبايد از 2mm تجاوز کند .
   استثناء برای جوش های گوشه ای که برای تقويت جان بکار می روند ، جمع قطر حفره ها نبايد از 10mm در هر 25.4mm جوش و از 19mm برای هر 305mm در طول جوش تجاوز نمايد .
6. اندازه جوش گلويی چنانچه در مجموع طول يک جوش از 10 درصد تجاوز نکند می تواند به ميزان 1.6mm از اندازه واقعی آن کمتر باشد . در جوش های جان و بال تيرها و در دو طرف تير طول معادل نبايد کمتر از دو برابر پهنای آن باشد .
7. در جوشهای با نفوذ کامل اتصالات لب به لب عمود بر جهت تنش های محاسبه شده نبايد هيچ حفره کرمی شکل وجود داشته باشد و در همه جوش های لب به لب ديگر در هر 100mm از طول جوش گوشه حداکثر يک مجموعه تخلخل مجاز است و ماکزيمم قطر آن نبايد از 2mm تجاوز کند .

• مجموعه جوش فورجینگ با دارا بودن آزمایشگاه های مجهز خاک،جوش وبتن آماده همکاری با سازنده محترم می باشد